ԱՐՄԵՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ
ՀԱՅ
ԱԶԳԱՅՆԱԿԱՆԻ
ՄՏՔԵՐ
(ՀԱՅ ԱԶԳԱՅՆԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՅՈՑ ՀԱՎԱՏԱՄՔԸ)
Ազային խնդիրներ լուծում են
հայրենապաշտները
կամ
Հայի տեսակի դավանանքըª ոյատևման պարտադիր պայման
(Հարցազրույց Հայ Արիական Միաբանության առաջնորդ Արմեն Ավետիսյանի հետ)
- Այսօր Հայ Արիական Միաբանությունը Հայաստանի և, առհասարակ, հայ ազայ¬նական հատվածի ործուն և ազդեցիկ ուժերից է, Ձեզ ոհացնու±մ է ՀԱՄ կառույց¬ների ործունեությունը:
- ՀԱՄ-ն այժմ րեթե 12 տարեկան է: Երբ նույնիսկ հպանցիկորեն եմ հետ նայում, ակնհայտ է, որ հսկայական ործ է արվել, տքնաջան աշխատանքª թե աղա¬փա¬րական, թե քաղաքական ու հասարակական ոլորտներում: 1993-95թթ.ª մեր ծավա¬լումների ընթացքում, երբ խոսում էինք հայկականության կամ արիականության մասին, ապա մեզ, մեզ նմաններին ՙլավաույն՚ դեպքում վտանավոր ծայրահե¬ղականների կամ էլ... երկնքից իջած ինչ-որ տարօրինակ մարդկանց տեղ էին դն¬ում: Նույնիսկ վախենում և զուշանում էին մեզանից: Այս ամենը դժվար էր նաև մեր ընտանիքների անդամների, ընկերների ու հարազատների համար: Մենք հա¬մառորեն հանդիպում էինք քաղաքական, պետական, հասարակական, հոևոր, ի¬տա-մշակութային բնաավառների ներկայացուցիչներին, հիմնավորում մեր տեսա¬կետները, փորձում դառնալ հասկանալի և ընդունելի: 1996-99թթ. կազմակեր¬պե¬ցինք (նաևª մասնակցեցինք) տասնյակ միջոցառումներ, իտաժողովներ, դասըն¬թացներ, եղան բազմաթիվ հանդիպումներ հասարակայնության տարբեր խավերի հետ, այդ թվումª դպրոցներում, ուսանողության և երիտասարդության շրջանակ¬նե¬րում: Մենք հաճախ ենք ապավինել մեր ենի ձայնին ու... չենք սխալվել, նաևª պատմական ճշմարտության վերականնման առումով. սա կարող են վկայել մեր շատ պատմաբաններ, որոնց հետ աշխատում ենք տարիներ շարունակ: 2000թ. հե¬տո հայ-արիական աղափարախոսությունը վերելք է ապրում և այժմ էլ վստահա¬բար շարունակում է իր հաղթարշավը: Այսօր այն այլևս ՙբոբո՚ չէ, և ուրույն տեղն ու դերն ունի հայ ազայնական աղափարաբանությունում: Նույն դերակատարու¬թյունն էլ ունի Հայ Արիական Միաբանությունըª հայ ազայնական հատվածում, ինչու ոչ, նաևª Հայաստանի հասարակական ու քաղաքական կյանքում:
- Իսկ կազմակերպական առումով կա±ն հաջողություններ: Խնդրում եմ հակիրճ անդրադառնալ նաև 2003թ. Ազային Ժողովի ընտրություններին, որին ազայնա¬կանները նույնպես մասնակցեցին: Արդյո±ք այդքան քիչ ձայներ հավաքեցիք:
- Նախ ասեմ, որ մենք տարիներ շարունակ մասնակցում ենք բոլոր ընտրություն¬ներինª նախաահական, ԱԺ և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, քանի որ, որպես ՀՀ քաղաքացիներ, կարևորում ենք մեր տեսակետների արտահայտումն ու ձայնի իրավունքը: Մինչ 2003թ. ԱԺ ընտրությունները, ՀԱՄ-ն իր կառույցով կամ դաշինքով պաշտպանել է այս կամ այն թեկնածուին կամ կազմակերպությանը, իսկ Ձեր նշած մայիսյան ընտրություններում մենք հանդես եկանք Հայ Ազայնական Դաշինքով (5 մասնակից ազայնական կազմակերպություն, և 5-6-ն էլ միացան ու աջակցեցին ընտրությունների ընթացքում), ինչն աննախադեպ երևույթ էր Հայաս¬տանի պետական և հասարակական-քաղաքական կյանքում: Իսկ որ ընտրություն¬ների արդյունքները ՙնկարվել՚ են ըստ պահանջի, հանրահայտ է, կարծում եմª ան¬իմաստ է այդ մասին հանամանալից խոսել, դա հավաստեցին ընտրապայքարի բոլոր մասնակիցներն ու դիտորդները, նույնիսկª կեղծարարները: Մեր ընտրական ազայնական դաշինքը մի քանի անամ ավելի շատ ձայներ էր հավաքել, քան ԿԸՀ-ի կողմից լկտիաբար ներկայացված-նկարված թվերն էին: Եվ մենք էլ, ՙնկա¬րիչներն՚ էլ դա լա¯վ իտենք: Իսկ ինչ մնում է մեր կազմակերպական հաջողութ¬յուններին, ապաª այո°, դրանք էլ նույնպես շատ ակնառու են: ՀԱՄ Գերաույն Խոր¬հուրդը վաղուց է տեղեկատվություն տվել իր կառույցների մասին. դրանք ենª Հայ Արիական-Ցեղապաշտական Կուսակցությունը (ՀԱՑԿ, վերարանցումից հետոª Հա¬յաստանի Հայ-Արիական Կուսակցություն), Հայ Արիական-Ցեղապաշտական Դա¬շինք հասարակական կազմակերպությունը (ՀԱՑԴ), ՙՀայ-Արիներ՚ ամսաթերթը, ՙՀայ-Արիներ՚-ի ՙՀայեր՚ եռամսյա հավելվածը, ՙՀայ-Արիա՚ շաբաթաթերթը (ՀԱՑԿ և ՀԱՑԴ համատեղ պաշտոնաթերթ), ՙՀայ-Արիական՚ ուսանողական ակում¬բը, ՙՀայ-Արիներ՚ երիտասարդական ակումբը, ՙՀայ-Արորդիներ՚ մանկապատա¬նեկան ակումբը, ՀԱՄ Արցախյան պատերազմի մասնակիցների խորհուրդը, Արիա¬կան հետազոտությունների և վերլուծական կենտրոնը, Հայ-Արիական կենտրոնըª մարտարվեստների, մարմնակրթական, ստեղծաործական խմբերով, ՙԱրիական արահետ՚ արտադրա-տնտեսական կազմակերպությունը: Այս բոլորն ընդրկված են Հայ Արիական Միաբանությունում: ՀԱՄ-ն ունի նաև անհատ միաբան անդամ¬ներ, համակիր և օժանդակ լայն շրջանակներ: Մենք նաև ծավալված կառույց ենք, ունենք հիմնական, համակիր և օժանդակ անդամների մեծ շրջանակ Երևան, Աբով¬յան, Հրազդան, Չարենցավան, Եղվարդ, Նոր Հաճն, Բյուրեղավան, Վանաձոր, Ստեփանավան, Ալավերդի, Նոյեմբերյան, Իջևան, Աշտարակ, Ապարան, Գյումրի, Ամասիա, Եղենաձոր, Վայք, Գորիս, Սիսիան, Կապան, Արտաշատ, Արարատ, Վեդի և այլ քաղաքներում, Կոտայքի, Շիրակի, Սյունիքի, Լոռու, Արարատի և մյուս մար¬զերի այլ բնակավայրերում, նաևª Արցախում (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետու¬թյուն, Քաշաթաղի մարզ) և սփյուռքահայությունում (ԱՄՆ, ՌԴ, Ուկրաինա, Կանա¬դա, Ֆրանսիա, Բելիա, Հոլանդիա, Հունաստան, Մեծ Բրիտանիա, Գերմանիա, Շվեդիա, Իրան, Կիպրոս, Լիբանան, Սիրիա, Վրաստան (Ջավախք) և այլն):
- Այնուամենայնիվ, ո±րն է Ձեր կառույցի հիմնական քաղաքական ործունեու¬թյունը:
- Ասեմ, որ ՀԱՄ-ն ընդծված հայկականությամբ և համաարիականությամբ առաջ¬նորդվող հայկական արմատական-ազայնական կառույց է, որն առավելապես հայ անիշխանական (անարխիստական, իմաª բնապաշտական) կեցվածք և ուղղվածու¬թյուն ունի: ՀԱՄ-ը որդերել է զուտ հայկական ավանդական-ազայնական աղա¬փարներն ու ուսմունքները, և հատկապեսª Նժդեհյան Ցեղակրոնությունը: Մենք քա¬ղաքականությունում պաշտպանում ենք հայ դասական ազայնականության շա¬հերը: Եվ մշտապես փորձել ենք համախմբել Հայաստանի ազայնական դաշտը, համաործակցել տարբեր քաղաքական ուղղվածությամբ ուժերի հետ: Այժմ էլ նույն կերպ ենք ործում: ԱԺ ընտրություններից անմիջապես հետո ՀԱՄ-ը նախա¬ձեռնեց Հայաստանի ազայնական ուժերի համախմբումը, և 2004թ. հունիսին հռ¬չակվեց Հայ Ազայնական Ճակատը (ՀԱՃ), որում ընդրկվեցին 7 ազայնական կազմակերպություններ, 3-ն էլ բանակցություններ էին վարում: Իսկ հուլիսին, կրկ¬ին մեր նախաձեռնությամբ հռչակվեց Ազային Համաձայնության Խորհրդարանը (ԱՀԽ), որում ընդրկվեցին ավելի քան 15 կազմակերպություններ, որոնք աղա¬փարապես և սոցիալ-տնտեսական դիրքորոշումներում ամբողջացնում են հայոց հասարակական-քաղաքական դաշտը. կան ազայնականներ, ժողովրդավարներ, ռազմա-հայրենասիրական ուղղվածության ներկայացուցիչներ, կոմունիստներ, սո¬ցիալիստներ, ազատականներ, կարող են ընդրկվել նաև ազային փոքրամաս¬նությունների լիազոր ներկայացուցիչներ: ԱՀԽ-ն էլ հուլիսի վերջին ազդարարեց ՙԶարթոնք՚ ազային շարժման ծնունդը, որը հանամանքների բերումով չծա¬վալ¬վեց: ՀԱՃ-ը մասոնական ուժերի ներդրմամբ կազմալուծվեց, իսկ ԱՀԽ-ն դեռևս որ¬ծում է, չնայածª ոչ նախկին եռանդով: Մեր հիմնական ործունեությունը ծավա¬լում ենք աղափարախոսական, հասարակական-քաղաքական ոլորտներում, ինչ-որ չափով նաևª իտա-մշակութային ասպարեզում: 2005թ. ստեղծված Ազային Ար¬ժեքների Պաշտպանության Համակարող Դաշինքի (ԱԱՊՀԴ) նախաձեռնողներից ենք, որը ԱՀԽ-ի կազմակերպությունների և մի շարք այլ ուժերի հետ մի նոր որա¬կով է հան¬դես ալու
- Իսկ սփյուռքահայությա±ն հետ Ձեր հարաբերությունները:
- Ինչպես նշեցի, մենք ունենք կառույցներ ու ներկայացուցիչներ նաև արտերկրում: Մեր սփյուռքահայ ընկերները նույն աղափարական-քաղաքական ործն են ան¬ում, ինչ մենքª հայրենիքում, սակայն, էլ ավելի բարդ ու դժվարին պայմաններում: Թերևս նույն օտարի ձեռքը նաև Հայաստանի հայությանն է հասել: Հանրահայտ է, որ սփյուռքը տարիների ընթացքում ուծանում է (չնայած շարունակում է ցավա¬լի¬որեն համալրվել)
Հայը պետք է վերադառնա Հայաստան, այլապես կձուլվի, կը¬կորչիª թեկուզ մի քանի սերունդ անց: Մեր սփյուռքահայ կառույցներն ուժեղ են հատկապես ԱՄՆ-ում և Ռուսաստանում, նրանք մեզ աջակցում են նաև կազմակեր¬պական բազմաբնույթ խնդիրներում:
- Վերադառնանք քաղաքականություն: Ի±նչ կարծիքի եք մեր երկրի ներքին հասա¬րակական-քաղաքական իրավիճակի մասին և ի±նչ ծավալումներ են սպասվում կամ նախաձեռնվում:
- Ինչքան էլ տարօրինակ է հնչում, Հայաստանում, ցավոք, կայուն ձևավորված քա¬ղաքական համակար դեռևս չկա: Կուսակցություններին և կուսակցականներին հիմնականում առաջ են տանում ոչ թե աղափարներն ու համազային նպատակ¬ները, այլª ինչ-որ բանի հասած անհատներն ու նեղ անձնական շահադիտական նկրտումները: Իշխանություններն անօրինական ընտրությունների հետևանքով հայտնվել են ծանր վիճակում, երտերությունների մամլիչ կրնկի տակ, իսկ ընդդի¬մությունն էլ չկարողանալով առաջնորդել ժողովրդական արդար ընդվզումը, նույն¬պես մտավ... մի այլ երտերության կրնկի տակ: Այսօր Հայաստանի հասարակա¬կան-քաղաքական դաշտը տնօրինում են ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Եվրոպան (ի դեմսª Ֆրանսիայի, Գերմանիայի ու Իտալիայի): Այսպես է նաև այլ ոլորտներում, և միայն ընդծված ազային-հայրենասիրականª ազայնական հզոր ուժը կկարավորի առկա վիճակը: Եթե իշխանավորներն ու ընդդիմությունը ցանկություն չունեն ոչն¬չանալու, ապա այս երրորդ ուժի հզորացումը բխում է նաև նրանց շահերից, և դա համայն հայության բնական շահն է: Մեր ազը պետք է ուժ տնի և վերազարթոնքի ձտիª կասեցնելով օտարահաճ և հայատյաց քաղաքական խաղերը, որոնց որո¬այթը հաճախ են ընկնում մեր պետական ու քաղաքական այրերը: Մենք ձտելու ենք ազայնականության ամրապնդմանը, ծավալմանը, Հայաստանի տնտեսութ¬յան, անվտանության զորեղացմանը: Այսպիսի ծավալումների ականատեսն են ու շարունակաբար կլինեն հայ հասարակական-քաղաքական միջավայրը, համայն հայությունը: Ազային միասնական կամք, համահայկական դիմադրական պայ¬քար. ահա մեր առօրյա կարախոսը: Եվ մեր հաղթարշավից հետո է, որ օրինա¬չա¬փորեն կայունանալու և զարանալու է Հայաստանի տնտեսությունը, կարավոր¬վելու են բարոյա-հոեբանական, սոցիալական ու իրավական, լեզվաքաղաքական ու մշակութային, հանրակրթական, առողջապահական ու մյուս բնաավառները:
- Ի±նչ հեռանկար եք տեսնում ՀՀ արտաքին հարաբերությունների զարացումնե¬րում:
- Թե ի±նչ մոտեցումներ կդրսևորեն մեր իշխանությունները ՀՀ արտաքին խնդիր¬նե¬րում, իհարկե, դժվար կանխատեսելի է, քանի որ այսօր կա վարկաբեկված, թույլ իշխանական համակար, որը հաճախ է հայտնվում այս կամ այն երտերության կամակատարի կարավիճակում և չունի ինքնուրույնություն: Հեռանկարի±ց խո¬սենք, ասում եք
Թեման հսկայածավալ է, ուստի, հատկապես որոշակիորեն կան¬դրադառնամ տարածաշրջանային հիմնախնդիրներին: Այն, որ ներկայիս Հայաս¬տանին ձեռնտու է բազմաբևեռ աշխարհը, կարծես թե ոչ մի քաղաքական ուժ չի ա¬ռարկում, այլ բան է, որ նրանք ապավինում են այս կամ այն բևեռին: Այս հանա¬մանքով էլ պայմանավորված են մեր հասարակական-քաղաքական միջավայրիª արտաքին հարաբերությունների շուրջ դրսևորումները: Այժմ հիմնականում դրսի պարտադրմամբ քննարկվում են հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական հարաբե¬րությունները, որոշակիորեն նաևª հայ-վրացական: Հայաստան-Իրան, Հայաստան-Արաբական աշխարհ, Հայաստան-Ռուսաստան, Հայաստան-ԱՄՆ և Հայաստան-Եվ¬րոպա հարաբերություններն ինչ-որ չափով զարացումներ ունեցել են. կան ձևա¬վորված ինչ-ինչ մոտեցումներ, և ժամանակ առ ժամանակ մարտավարական խն¬դ¬իրներ են լուծվում: Հայաստանն ունի բոլոր հնարավորություններըª դառնալու տա¬րածաշրջանային ազդեցիկ ործոն, պարզապես պետք է ձևավորել ազային-ազ¬այնական արժեքներին հիմնված պետություն: Անկայուն և պառակտման ենթակա Վրաստանը, թույլ, պարտվածի բարդույթով Ադրբեջանը, մասնատման մոտակա հե¬ռանկարով Թուրքիան մեզ առավել կայուն ործոն լինելու նախապայման են տա¬լիս: Սրան նպաստում է նաև տարածաշրջանում թուրքական պետության դեմ որ¬ծող երկրների ու ազերի (Բուլղարիա, Հունաստան, Կիպրոս, Սիրիա, Իրաք, Իր¬ան, քրդեր, ասորիներ և այլք) արտաքին քաղաքականությունը: Ուստի, մենք պիտի ձտենք հզոր ազային և կայուն պետականության ձևավորմանը և համահայ¬կա¬կան երնպատակով առաջնորդվող, համախմբված ազ դառնալուն:
- Դուք մեր մամուլում բազմիցս եք անդրադարձել Թուրքիայի մասնատման խնդ¬րին: Ինչքանո±վ է դա իրատեսական:
- Ոչ միայն Թուրքիայի, այլև Վրաստանի ու Ադրբեջանի մասնատմանն եմ անդրա¬դարձել: Մինչ հարցին պատասխանելն ասեմ, որ ՀԱՄ-ի դիրքորոշման համաձայն, Հայաստան-Վրաստան-Ադր