ԱՐՄԵՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԻ ԶԵԿՈՒՅՑԸ` ՄԱՍ 1 ՊԱՂԵՍՏԻՆ-ԻՍՐԱՅԵԼ

Կենսագրությունը, անցած ուղին, հոդվածներ ու մեկնաբանություններ

Moderator: Supermod

ԱՐՄԵՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԻ ԶԵԿՈՒՅՑԸ` ՄԱՍ 1

Postby Edgar on Fri Jan 19, 2007 1:38 pm

Արմեն Վանի Ավետիսյան
Հայ ազգային հասարակական եւ քաղաքական գործիչ


Ղոդսի եւ Պաղեստինի ժողովրդի պատմական եւ ազգային իրավունքների
պաշտպանության կարեւորությունը`
աշխարհում սիոնիզմի ավերիչ դերակատարությանը վերջ տալու տեսանկյունից


Պաղեստինը պատմական, հետագայում նաև սրբազնացած մարզ է Առաջավոր Ասիայում: Պաղեստինի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս հին քարե դարի ժամանակներում, որին հազարամյակներ առաջ տարբեր ժամանակահատվածներում տիրել են քանանացիները, հյուքսոսները, եգիպտացիները և փղշտացիները: Վերջիններիս անվանումից էլ առաջացել է Պաղեստին պատմական անունը, որոնք հիմնավորապես հաստատվել են այս հողատարածքում, ինչպես ընդունված է ասել պատմագիտության մեջ` մ.թ.ա. XII դարում: Իսկ մինչ այդ, մ.թ.ա. XVII-XVI դարերից եգիպտացիները հիմնավորվել էին այդ տարածքում եւ մ.թ.ա. XIII դարից սկսած մարտնչել են հրեական ցեղախմբերի ներխուժման դեմ: Պաղեստինը պարբերաբար նվաճումների է ենթարկվել ժամանակի հզորների կողմից` Բաբելոնի թագավոր Նաբուգուդոնոսորի, Աքեմենյանների, Ալեքսանդր Մակեդոնացու, Պտղոմեյանների, Սելեւկյանների, Հայոց թագավոր Տիգրան Բ Մեծի, Հռոմի և Բյուզանդիայի տիրակալների կողմից:
...640 թվից արաբներն արդեն տիրապետող դիրքեր ունեին Պաղեստինում: Խաչակրաց առաջին արշավանքի հետևանքով (1096-1099թ.թ.) Պաղեստինին տիրեցին խաչակիրները, եւ ստեղծեցին Երուսաղեմի (Ղոդսի) թագավորությունը: Այնուհետև, եղան էլի նվաճողներ (Եգիպտոսի էյուբյանները, մամլուքները և թուրքերը), իսկ XIX դա¬րի վերջերից իմպերիալիստական տերությունների և հրեական բուրժուազիայի օժանդակությամբ ստեղծված սիոնիզմի գաղափարախոսներն ամեն քայլի դիմեցին Ղոդսի և Պաղեստինի ժողովրդի տարածքներին վերջնականապես տիրելու համար: Այդ քաղաքականությունն այսօր էլ շարունակվում է` արդեն Իսրայել պետության կողմից, որը ՄԱԿ-ում պաշտոնապես ճանաչվեց 1948թ., 14հազ.կմ2 տարածքի վրա:
XIX դարում Պաղեստինում ուժեղացավ հակաթուրքական շարժումը (1825թ.-ի ապստամբությունները Երուսաղեմում, Բեթղեհեմում, 1830թ.-ին` Նաբլուսում, և այլն), որից հետո` 1832-1841թթ. Պաղեստինը գտնվել է Եգիպտոսի փաշա Մուհամմեդ Ալիի իշխանության ներքո: XIX դարի կեսից, առանձնապես Սուեզի ջրանցքի գործարկումից հետո, Պաղեստինի ռազմավարական և տնտեսական նշանակությունն ավելի է մեծացել եւ նկատելիորեն սրվել է գերտերությունների միջև պայքարը` այդ շրջանում ազդեցություն հաստատելու համար:
...Հակաթուրքական շարժումը կրկին մեծ թափ ստացավ հատկապես I-ին աշխարհամարտի տարիներին: Իսկ մինչ այդ, սիոնիստական կուսակցության պարագլուխներից Թեոդոր Հերցլը փորձեց Օսմանյան կայսրության սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ին կաշառելով (այդ թվում` սուլթանի կազմակերպած հայկական ջարդերի նկատմամբ համաշխարհային մամուլում լռություն ապահովելու միջոցով), Պաղեստինի տարածքում հրեական պետություն հիմնել, սակայն, սուլթանը կտրականապես մերժեց այդ առաջարկը, ուստի սիոնիստներն իրենց նպատակին հասնելու համար դիմեցին հերթական ստոր արարքին: Այդ ժամանակների մասին հայ մտավորական Արփիար Արփիարյանը գրել է. <<Հրեությունը բանակ չունի, բայց դրամ ունի, հրեական մեծ տաղանդներ կփայլեն Եվրոպայի մեջ, նրա ուժը ահագին է, ամեն պետություն քիչ թե շատ հրեական լուծին տակ է>>: Սիոնիստները երիտթուրքերի (որոնց ղեկավարների մեծ մասը, այդ թվում` Աթաթուրքը, Սալոնիկից եկած կրիպտո-հրեաներ էին) հեղափոխությամբ կազմակերպեցին սուլթանի գահընկեցությունը եւ հայերի ցեղասպանությունը, որն սկսվել էր սուլթանի օրոք եւ գազանաբար շարունակվեց 1915-1923թթ.: Այսպիսով, առանց ճիգերի հրեա սիոնիստները տիրացան կոտորված ու մազապուրծ գաղթած հայերի դրամա-տնտեսական լծակներին, որոնք Թուրքիայի տնտեսության հիմնական լծակներն էին եւ մեծամասամբ հայ գործարարների ու վաճառականների ձեռքում էին: Այսինքն. ցեղասպանելով հայերին` հրեաները գրեթե լիովին հսկողություն ստանձնեցին Թուրքիայի տնտեսության նկատմամբ, ըստ այդմ` նաեւ քաղաքականության: Սա մեծ հնարավորություն տվեց նրանց, գտնվելով ստվերում, տիրելու իրական իշխանությանը Թուրքիայում, որն էլ գործի դրվեց Պաղեստինում հրեաների ներգաղթի զանգվածային կազմակերպմանը, հետագայում Պաղեստինի որոշ տարածքների զավթմանն ու հրեականացմանը:
XIX դարի վերջին - XX դարի սկզբին Պաղեստինի համար պայքարում իմպերիալիստական տերություններն օգտագործել են հրեական ազգայնամոլական ու հակամարդկային գաղափարախոսությունը` սիոնիզմը, որի նպատակներից մեկը, ինչպես վերը նշեցինք, Պաղեստինի տարածքում հրեական պետություն ստեղծելն էր, եւ տարբեր երկրներից այդտեղ հրեաներ վերաբնակեցնելը` արաբ բնիկներին դուրս մղելու գնով:
Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914-1818թթ.) ընթացքում Պաղեստին մտան անգլիական զորքերը: 1917թ.-ի նոյեմբերի 2-ին Անգլիայի կառավարությունը հրապարակեց, այսպես կոչված, <<Բալֆուրի դեկլարացիան>>, որը խոստանում էր աջակցել Պաղեստինում <<հրեական ժողովրդի ազգային օջախ>> ստեղծելուն: 1920թ.-ի ապրիլին Սան Ռեմոյի կոնֆերանսում Մեծ Բրիտանիան ստացավ Պաղեստինը կառավարելու մանդատ: 1922թ.-ի սեպտեմբերին Մեծ Բրիտանիան Պաղեստինի տարածքից առանձնացրեց ենթամանդատային Անդրհորդանան տա¬րածքը, որի վրա չէր տարածվում Բալֆուրի դեկլարացիան:
Անգլիայի տիրապետությունը Պաղեստինում բացահայտորեն նպաստել է այնտեղ հրեական դրամագլխի ներթափանցմանը, հրեաների վերաբնակեցմանը (1919-1948 թթ. Պաղեստին ներգաղթեցին մոտ 500 հազար հրեաներ)` այսպիսով խթանելով սիոնիս¬տական կազմա¬կերպությունների գործունեության աշխուժացմանը:
Սիոնիստական կազմակերպությունների ամրապնդմանը զուգընթաց ուժեղանում էր նրանց ձգտումը` ազատվել անգլիական հովանավորությունից: Անգլիացի գաղութարարների քաղաքա¬կանությունը, որը հենվում էր սիոնիստների հետ համագործակցությանը, արաբների շրջանում դժգոհության ալիք էր բարձրացնում, որը վերածվեց ապստամբությունների (1920թ., 1929թ., 1933թ., 1936-1939թ.թ.)` ընդդեմ գաղութարարների եւ սիոնիստների: 1919թ.-ին Պաղեստինում ստեղծվել է սոցիալիստական բանվորական կուսակցություն (1921թ.-ին վերանվանվել է Պա¬ղեստինի կոմկուս, ՊԿԿ), որը հանդես էր գալիս բրիտանական իմպերիալիզմի դեմ` որոշակիորեն միավորելով հրեա եւ արաբ աշխատավորների միասնական պայքարը, որի նպատակն էր Պաղեստինում երկազգային `արաբա-հրեական անկախ պետության ստեղծումը:
Ձգտելով թուլացնել արաբների ազատագրական շարժումը` Մեծ Բրիտանիան հարկադրված էր հայտարարել, որ կդադարեցնի հրեական ներաղթը, կսահմանափակի սիոնիստական կազմակերպությունների գործունեությունը: Մեծ Բրիտանիայի այդ քաղաքականությունից դժգոհ սիոնիստները, օգտվելով անգլո-ամերիկյան հակասություններից և ԱՄՆ-ի նավթային հրեական ծագմամբ մոնոպոլիաների` Մերձավոր Արևելքում ամրանալու ձգտումից, կողմնորոշվեցին դեպի ԱՄՆ:
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից (1939-1945թ.թ.) հետո ուժեղացավ Պաղեստինի ժողովրդի պայքարը անգլիական մանդատը վերացնելու համար: 1947թ.-ին Մեծ Բրիտանիան Պաղեստինի հարցը հանձնեց ՄԱԿ-ի քննարկմանը: 1947թ.-ի նոյեմբերի 29-ին ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեան որոշում ընդունեց` վերացնել Անգլիայի մանդատը, դուրս բերել անգլիական զինված ուժերը Պաղեստինից եւ նրա տարածքում ստեղծել տնտեսապես իրար հետ կապված երկու անկախ պետություններ` հրեական եւ արաբական: Ղոդսը (Երուսաղեմը) առանձնացվում էր իբրեւ ինքնուրույն, հատուկ վարչական միավոր` ՄԱԿ-ի ղեկավարությամբ: Ելնելով Պաղեստինում ստեղծված իրադրությունից ԽՍՀՄ-ը քվեարկեց հօգուտ այդ որոշման: 1948թ.-ի մայիսի 14-ին Պաղեստինի տարածքի մի մասում սիոնիստներն արհեստականորեն ստեղծեցին Իսրայել պետությունը: Հրեական կառավարության առաջին իսկ <<անկախության դեկլարացիայով >> սիոնիզմը հռչակվեց իբրեւ Իսրայելի պաշտոնական գաղափարախոսություն եւ քաղաքականություն: Այսպիսով, Պաղեստինի արաբ ժողովուրդը չկարո¬ղացավ իրա•ործել անկախ պետություն ստեղծելու իր իրավունքը, քանի որ սիոնիստները, արեւմուտքի իմպերիալիստական տերությունները եւ արաբական երկրների որոշ արեւմտամետ ուժերը հրահրեցին արաբա-իսրայելական պատերազմ (1948-1949թ.թ.):
1949թ.-ին Իսրայելի եւ արաբական պետությունների միջեւ կնքվեց հաշտության պայմանագիր: ՄԱԿ-ի կողմից արաբական պետության համար նախատեսված տարածքի կեսից ավելին (6,7 հզ. կմ2), ինչպես նաեւ Ղոդսի (Երուսաղեմի) արեւմտյան մասն անցավ Իսրայելին: Պաղեստինի արեւելյան շրջանները (Հորդանան գետի արեւմտյան ափը) և Ղոդսի արեւելյան մասը միացվեցին (1950թ.) Հորդանանին, իսկ Գազայի շրջանն անցավ Ե•իպտոսի հսկողության ներքո: Իսրայելի զինված ուժերը գրաված հողերից վտարեցին շուրջ 1 միլիոն արաբների, առաջ եկավ, այսպես կոչված, պաղեստինցի գաղթականների հարցը, իբրեւ Պաղեստինի խնդրի (որի էությունն է` Պաղեստինի արաբ ժողովրդի, ՄԱԿ-ի որոշումով նախատեսված, օրինական իրավունքների ապահովումը) մի մաս: 1967թ.-ի հունիսին Իսրայելը նոր հարձակում սկսեց հարևան արաբական երկրների դեմ եւ զբաղեցրեց ոչ միայն երբեմնի ենթամանդատային Պաղեստինի ամբողջ տարածքը, այլեւ Եիպտոսին պատկանող Սինայի թերակղզին, Սիրիային պատկանող Գոլանի բարձունքները եւ առավել սրվեց Պաղեստինի գաղթականների հարցը (ՄԱԿ-ի տվյալներով նրանց թիվը հասավ ավելի քան 1,5 միլիոն մարդու): 1981թ. Իսրայելի սիոնիստական կառավարությունը Ղոդսը (Երուսաղեմը) հայտարարեց որպես հրեական պետության <<միասնական եւ հավերժական>> մայրաքաղաք, նույնիսկ մի քանի երկրներ իրենց դեսպանատներն արդեն տեղափոխել են Թել-Ավիվից, իսկ ՄԱԿ-ը լռում է եւ` Ղոդսի հատուկ կարգավիճակի որոշումը խախտելու, եւ 1947թ. Իսրայել պետության սահմաններն ապօրինաբար ընդարձակելու, միլիոնավոր արաբների տեղահանելու փաստերի առթիվ:
Պաղեստինի արաբները ազատագրության կազմակերպության (ՊԱԿ) ղեկավարությամբ պայքարում են 1967թ.-ի իսրայելական ագրեսիայի հետևանքները վերացնելու եւ Պաղեստինի խնդրի արդարացի լուծման համար: 1973թ.-ին Իսրայելի ծայրահեղական կառավարիչների կողմից սանձազերծվեց նոր արաբա-իսրայելական պատերազմ, որն ավարտվեց Իսրայելի պետության մեծ կորուստներով ու միջազգային մեկուսացմամբ, եւ սիոնիստները ստիպված մասնակցեցին Ժնեւի հաշտարար կոնֆերանսին: Ստեղծվեցին նաեւ տարանջատող գոտիներ: Սակայն, Իսրայելի պետությունը շարունակում է խախտել ինչպես ՄԱԿ-ի որոշումները, այնպես էլ` Ժնեւի կոնֆերանսի համաձայնությունները: Այդ իսկ պատճառով ժողովրդական ապստամբություններ եղան նաեւ 1987թ.-ին եւ 1990-ականների կեսերին, որը շարունակվում է առ այսօր: Պաղեստինյան Էնտեֆազեն` ժողովրդական ապստամբությունը, տոնել է մի քանի հանգրվանային հաղթանակներ: Մեկ այլ հաղթանակ էր, երբ իսրայելական զորքերը դուրս բերվեցին Հարավային Լիբանանից եւ Գազայից: Սրանում իհարկե էական է նաեւ <<Հեզբոլլահ>> եւ <<Համաս>> կազմակերպությունների դերը: էնտեֆազեն կշարունակվի այնքան ժամանակ, մինչեւ Ղոդսը եւ Պաղեստինը վերջնականապես կազատարվեն հրեաներից:
Edgar
 
Posts: 50
Joined: Wed Jan 10, 2007 11:53 am

Return to Արմեն Ավետիսյան

Who is online

Users browsing this forum: No registered users and 1 guest

cron