Խորագրերի պահոցը. Արվեստ

Սկիզբը՝ թիվ 36-45, 2017թ. եւ թիվ 1, 2, 3, 4, 5-ում, 2018թ.

Խոշ բիլազիգը – Խաչ Բիլազիգ.  գդռիճների պար

«Խոշ բիլազիգը» առանձնահատուկ պար է, այն պետք է վերարտադրի «Խաչ Պատրաստի ՎերԱջ Թեւին» կտրիճների պարի գաղափարը: Խոշ բիլազիգը – Խաչ Բիլազիգ պարն ունի էպիկական ծիսական գաղափար:

«Խօչ»-ը խաչ բառի հնչյունափոխված ձեւն է, այն կրել է Համշենի բարբառին բնորոշ բառամիջի ա>օ հնչյունափոխությունը: Ըստ Հ. Աճառյանի՝ «խաչ»-ը դասվում է բնիկ հայկական բառերի շարքին՝ «ճիւղ ծառոյ, որ իցէ բուսեալ երկայն եւ ուղիղ»: Համշենի բարբառում «խաչ» նշանակում է նաեւ «եկեղեցի»:

Խաչի հետ կապված մինչեւ այսօր հետաքրքիր մի արարողություն են պահպանել կրոնափոխ համշենցիները: Մի համշենցու վկայությամբ՝ հարսանիքից հետո տուն մտնելիս փեսան դռան վերեւը դանակով խաչ է գծում, կամ խաչը խորհրդանշող չորս խազ է անում:

Հոս Բիլիզիգ, Ոսկե ապարանջան, Գոշ բիլեզիգ

Այս պարը հայտնի է նաեւ տարբեր անուններով՝ «Հոս Բիլիզիգ», «Ոսկե ապարանջան», «Գոշ բիլեզիգ»: Պարն ունի բավականին նման տարբերակներ, սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը դիտվում էր որպես առանձին պար:

Պարը կատարվում է աշխատանքի ընթացքն ու արարողությունները նկարագրող պարաքայլերով, որոնք, ասես, վերարտադրում են ապարանջանի հյուսքը, գործող հելունի շարժումները։ Ոտքերը հերթականությամբ կատարում են հելունի աշխատանք հիշեցնող պտուտաձեւ շարժումներ։

Աչքի է ընկնում ուսերի պահած դիրքով, որը հայկական պարերին բնորոշ ինչ-որ յուրահատկություն ունի։ Ռիթմն արագ է, ինչը խորհրդանշում է պարի մաժորային՝ դրական բնույթը։ Պարը հաճախ պարում են բաց պարաշրջանով։ Տվյալ դեպքում պարագլուխը կանգնում է պարաշրջանի աջ կողմից (պարի բնութագրումը Ժ. Կ. Խաչատրյանի):

Համշենահայերը պարել են դհոլ-զուռնայի նվագակցությամբ, գործածել են մեծ բուրան, միջին եւ փոքր զուռնա: Դհոլը զարկել են գետնին դրած: Երաժշտական մյուս գործիքներից գործածել են քեմոնա (քեամանի), պարկապզուկ, փող, հովվական սրինգ՝ կավալ: Որոշ պարեր կատարել են նաեւ երգեցողության ուղեկցությամբ:   Շարունակել կարդալ →

Սկիզբը՝ թիվ 4, 5-ում

http://www.hayary.org/wph/?p=6772 – «Հին Խնձորեսկ».- միայն թե զբոսաշրջությունը կուլ չտա պատմականը – Համալիրը Սյունիքի ավանդական արտադրանքների եւ առեւտրաարդյունաբերական ցուցասրահ կունենա՝ ներառյալ արագ սննդի օբյեկտ եւ եվրոպական ստանդարտներով պետքարաններ… Ծրագիրը քարայրներին էլ կհասնի՝ խոսքը 50 քարայրների մասին է… Տարածքը հարմար է էկոտուրիզմի եւ էքստրեմալ տուրիզմի զարգացման համար…

http://www.hayary.org/wph/?p=6761 – «Հին Խնձորեսկ».- միայն թե զբոսաշրջությունը կուլ չտա պատմականը – ծրագրի պատասխանատուները պիտի հետեւեն, որ հնի վերականգնման ժամանակ հնի շունչը չփոխվի, դիմագիծը չփոխվի, եւ հինն իսկապես վերականգնվի, ոչ թե վերակառուցվի ինչպես եղավ Գառնիի միջնադարյան կամրջի հետ՝ 11-րդ դարի կամուրջը դարձավ 21-րդ դարի սալիկապատ եվրակամուրջ…

«Հին Խնձորեսկ» ներդրումային ծրագրի մանրամասներից խոսելով՝ մեր այս հոդվածաշարի վերջին թողեցինք այն հարցը, թե լինելու՞ է արդյոք պետական աջակցություն գործին: Եվ ի՞նչ կլինի այն դեպքում, եթե ներդրողը շեղվի ծրագրից:

Հաշվի առնելով մասնավոր այս ծրագրի կարեւորությունը, իրականացվելիք ներդրումների էական ծավալները՝ պետությունը որոշել է՝ աջակցելու է միանշանակ: Եվ այդ աջակցությունը մի քանի ուղղություններով կանի: Օրինակ, քանի որ  «Հայհիդրոէներգանախագիծ» ընկերությունը, որ ծրագիրը ներկայացնողն է, ապրանքներ ու սարքավորումներ պետք է ներմուծի, պետությունը նրան կօգնի հարկային ու մաքսային արտոնություններով: Պետությունը կօգնի նաեւ զբոսաշրջիկների հոսքի ավելացմանը նպաստելով: Գորիս քաղաքի «Գորիս» հյուրանոցում անվճար տարածք կհատկացնի, որպեսզի տարածքային զարգացման եւ ներդրումների նախարարության զբոսաշրջության պետական կոմիտեն տեղեկատվական կենտրոն բացի:

Պետության կողմից «Հին Խնձորեսկ»-ին աջակցության երրորդ քայլը կլինի այն, որ Խնձորեսկի ջրաղացի հրապարակից մինչեւ հին գյուղի «Քարանձավ» հյուրանոցի համար նախատեսված տարածքն ընկած ճանապարհի ասֆալտապատման եւ բարեկարգման աշխատանքները կներառի Համաշխարհային բանկի աջակցությամբ իրականացվող տեղական տնտեսության եւ ենթակառուցվածքի զարգացման ծրագրում: Մոտ 2 կմ ճանապարհի մասին է խոսքը: Կամ նշված ծախսը կդիտարկվի 2018-2020թթ. պետական միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրով պետական նշանակության ավտոճանապարհների եւ տրանսպորտային օբյեկտների հիմնանորոգման ծրագրերի գծով նախատեսված միջոցների շրջանակներում:   Շարունակել կարդալ →

Երբ ազգակործան վտանգ կա, որ նաեւ ներսում է, գալիս է համազգային հաշտեցման պահը

Եկել է ազգային հավատը ծագման վկայագրի վերածելու ժամանակը

«Լուսանցք»-ն ընթերցողներից ամիսներ շարունակ տարաբնույթ նամակներ է ստանում, որոնցում հին հավատի հետեորդները՝ հեթանոս հայերը, անհանգստացած են քրիստոնեական եկեղեցու «ազգակործան քայլերից», ինչպես այն որակում են նշյալ հետեւորդները: Նրանք առանձին կամ մի խումբ մարդիկ են, որոնք հայ եկեղեցականների որոշ քայլեր վտանգավոր են համարում, ինչպես Տրնդեզի օրերին եկեղեցու բակերում անգամ կրակներ վառելը եւ կրակի շուրջ հարսանեկան ծիսակատարություն անելը: Վարդավառի տոնին եկեղեցիների բակերում ջրոցի խաղալը մասամբ թույլատրելը, անցյալ տարի նաեւ Վարդավառը Գեղարդի վանքում եւ Գառնո տաճարում կատարելը: Զատիկի տոնին ձվերը գունավոր ներկելուն այնքան էլ կտրուկ չվեաբերվելը եւ այլն: Որոշ հեթանոս հայեր անհասկանալի վիճակում են, թե ինչպես է քրիստոնյա Էջմիածինը որոշել, որ այս տարի Տեառնընդառաջը պետք է նշի Գառնո հեթանոսական տաճարում…

Նրանք «Լուսանցք»-ից պարզաբանում են ուզում լսել, ապա հասկանալ, թե ինչու են լռում հայ արիները, ովքեր միշտ կտրուկ են արձագանքել եկեղեցական միջամտություններին, բացահայտ են խոսել հուդա-քրիստոնեական կրոնի հայահալած քաղաքականության եւ աշխարհի գաղտնի ուժերի հետ համագործակցության մասին: Ինչպես են ընդդիմացել առաքելական եկեղեցուն, որն աղավաղել է հայ ազգային տոներն ու ծիսական հոգեբանությունը: Շատերն էլ անգամ տեղյալ են, որ Հայ Արիական Միաբանությունը 2003թ. դատախազությանն էր դիմել քրիստոնեությանը (ի դեմս Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու) դատի տալու համար՝ ավելի քան 1700-ամյա ավերի ու ավարի պատճառով՝ 301թ.-ից ցայսօր: Նշվել է նաեւ, որ հայ արիները նաեւ դիմել են Կրթության եւ գիտության նախարարություն՝ «Հայոց տաճարի ու հավատի պատմություն» առարկան մտցնելու համար՝ «Հայ եկեղեցու պատմության»-ը զուգահեռ, որն առավելապես հուդա-քրիստոնեության պատմություն է: Հիմնավորել են դիակիզման ծիսական անհրաժեշտությունը եւ դիակիզարաններ ունենալու պարտադիր պայմանը: Հայ Աստվածների եւ մեր տոների ամբողջական Հայ-Արիական տոնացույցն են կազմել… Ու այսպես շարունակ:

Եվ հայ արիների լռությունը նույնպես տագնապ է հաղորդել նրանց:

Մի խումբ հեթանոս-արիադավան հայեր էլ նամակի նախաբանում հիշեցրել էին Խաչիկ Դաշտենցի 1959թ. գրած «Օ՜, մնայինք հեթանոս» բանաստեղծությունը եւ այլ հեթանոս-գործեր…

Եվ իրապես, ըստ Էջմիածնի տարածած հայտարարության, «Փետրվարի 13-ին «Գառնի» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանում մեծ հանդիսությամբ կնշվի Հայ Առաքելական եկեղեցու տերունական  տոներից մեկը՝ Տյառնընդառաջը:   Շարունակել կարդալ →

(«Լուսանցք»-ի արխիվից, թվագրված 20.10.2014թ.)

Տիար Գարեգին Բ. Կաթողիկոս համայն առաքելական քրիստոնյա հայերի:

Մեծապատիվ ակնկալում եմ, որ դիմելաձեւս Ձեր դիրքին ու կոչումին պատշաճ կհամարվի, նաեւ որպես արիադավան հայի անկեղծ խոսք, որում կայծ անգամ չկա թերասածության միտումի կամ վիրավորական նշույլի: Եթե խոսքերս դիտարկեք ոչ այս տեսանկյունից, ապա ներողամիտ գտնվեք, եթե անպատշաճ կհամարվի դիմելաձեւս: Գիտեք, որ ես Հայոց Հավատի ու Հայ Աստվածների հետեւորդ եմ, ուստի վերին կոչումներն ու էությունները, մասնավորապես՝ ամենայն հայոց տեսանկյունից հղված, այլ նշանակություն եւ այլ բնույթ ունեն իմ պատկերացումներում:

Վեհափառ առաջնորդ հայ քրիստոնյաների, համոզված եմ, որ վաղու՜ց կարիքը կա մեր նման երկու հայի երկխոսության: Ժամանակն է, որ երկուստեք՝ քրիստոնյա եւ հեթանոս հայերով, թարմացնենք պատմական խորխորատներում մշուշապատված մեր հիշողությունը, եւ վերականգնենք հայի տիեզեաազդակ միտքը, հազարամյակների անքակտելի խոսքը եւ գործը՝ վասն հայի ու Հայքի միասնության եւ ամբողջականացման:

301-ից այս կողմ եղած ժամանակահատվածի բազում դեպքերից ծնված վիրավորանքների, չեմ թաքցնում՝ անգամ ատելության եւ ըմբոստության դարավոր պաշար եմ կուտակել, գենետիկ պաշար, ինչը երբեմն փորձում է դուրս ժայթքել: Թե ի՜նչ ցավ եմ ապրել, երբ արդեն գիտակցել, զգացել եմ, թե ինչե՜ր ենք կորցրել, բազում հազարամյակների ի՜նչ պատմական, հոգեւոր, մշակութային ու այլ գանձեր… Սրբազան Երկիր Հայոց, որ Աստվածների Բնակատեղի է հավերժ… Մոռացել ենք անգամ մեր Ակունք-Արմատի Արարչագիրը՝ Դրոշմը Իրական ու Միակ Տիրոջ… ՄեկԱրարաչաիական Տիեզերակարգը, որին ձուլված ենք Տեսակով Հայի՝ ինչպես Երկնային, այնպես Երկրային… Իսկ Տիեզերքի Արարչին ՆՐԱ արարումների մեն մի Աստծով ենք ուրացել ցայսօր…   Շարունակել կարդալ →

Արիական Տրնդեզ՝ Արագածի գագաթին

Ինչպես մեզ տեղեկացրին ՀԱՄ մամուլի կենտրոնից, փետրվարի 13-ին Հայ Արիական Միաբանության եւ Հայ Ազգայնականների Համախմբման անդամները Հայոց Տրնդեզի ծիսական եւ տոնական արարողությունը կանցկացնեն Արագած լեռան հարավային գագաթին: Այս անգամ եւս, մինչեւ տոնական արարողությունը՝ Քրմական դասի ներկայացուցիչները Տիեզերքի Արարչին ուղղված՝ Արարիչ-Աստված(ներ)-Մարդ(Ազգ) առանցքի գաղտնածես կանցկացնեն, որից հետո հայ արիների առաջնորդ Արմեն Ավետիսյանը կվառի սրբազան կրակը, ինչն էլ կազդարարի բաց ծիսական արարողության սկիզբը: Ծիսական մասին կմիանան ՀԱՄ ԳԽ անդամներն ու հրավիրյալները: Հայ արիների առաջնորդն ըստ ավանդույթի կփառաբանի Տիեզերքի Արարչին՝ Հայ Երկնային ու Երկրային Տեսակի, Հայկական Տիեզերաշխարհների ու Բնաշխարհի արարման համար եւ կհավաստի հայ արիականների նվիրվածությունը ՄեկԱրարչական Բազմաստվածային Համակարգին, որ Արարչադրոշմ Տիեզերակարգն է:

Այնուհետեւ 9 տեղ վառած կրակներից 8-ը՝ Հայ Աստվածների պատվին բոցկլտացող, կմեկտեղվեն 9-րդ կրակի հետ, Ամենայն Արարողին ուղղված, եւ գինեձոներից ու փառաբանումներից հետո, երգ ու պարի մուտքով կսկսվի տոնախմբությունը:

Մասնակիցները ԱրէգԱկ-ի խորհուրդ կրակներով՝ հայացքները դեպի Արեւն ուղղած ընդառաջ կգնան Տիեզերքի Տիրոջը՝ Արարչին, իրենց սերն ու նվիրվածությունը հայտնելով Նրան, Հայկական լեռնաշխարհի՝ որպես հայերի Բնօրրան, Երկիր մոլորակի՝ որպես մարդկության Օրրան, եւ Տիեզերքի՝ որպես բոլոր բնածին էությունների Մեծ Տան արարումների համար…

* * *

Հայ-Արիական.- Արարչակնիք Աստվածազօծ Լեզուն Հայոց

ԼԵԶՈւՆ ազգային խորհուրդների համակարգ է: Լեզու ունենում են բնածին ազգերը, քանզի ԼԵԶՈւՆ ԳԵՆԻ (ԾԻՆ) արտահայտչամիջոցն է, իսկ Գենը արարչատուր-բնատուր է:

Լեզուն նաեւ ազգային ներքին ծագումնային որակ է, եւ բնածին ազգը, ի սկզբանե զգալով իր ծագումը, իր որակները, իր բնօրրանը, բնական զորությունները ընկալում է դրանց տիեզերաիմաստ խորհուրդները: Ազգային Լեզուն ներազգային կյանքում ներկայանում է որպես ներքին ծագումնային որակ, իսկ արտազգային կյանքում՝ որպես արտաքին հաղորդակցման միջոց:   Շարունակել կարդալ →

Վերջին ժամանակներս հայկական գինեգործությունը հաջողություններ է գրանցում միջազգային ասպարեզում եւ կարողանում է միջազգային փառատոններում մրցակցել ֆրանսիական, իտալական, գերմանական, իսպանական, վրացական եւ այլ երկրների գինիների հետ, ինչը կրում է պարբերական եւ հետեւողական բնույթ:

Հազարամյակների պատմություն ունեցող հայ գինեգործությունն այսօր ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի նման ապազգայնացած կառույցում ստիպված է պայքարել, որպեսզի մի քանի հարյուրամյակների կամ նույնիսկ ընդամենը մեկհարյուրամյա պատմություն ունեցող որոշ երկրներ գինին, խաղողը կամ այգեգործությունը, նաեւ տակառագործությունը եւ ուրիշ ոչ նյութական մշակութային արժեքներ, ինչպես նաեւ հենց մշակութային (տաճարներ, վանքեր ու եկեղեցիներ, խաչքարեր, հնագույն արվեստի ու արհեստի գործեր) եւ խոհարարական շատ արժեքներ (տոլմա, հարիսա, խաշլամա, խորոված, լավաշ, թոնիր եւ այլն) ճանաչվեն ոչ հայկական կամ ոչ միայն հայկական: Հատկապես՝ անհայրենիք քոչվոր մարդանմանները չէին կարող մնայուն եւ ավանդական ինչ-որ բան ստեղծել, ինչը ցայսօր այդպես է, որովհետեւ քոչվորությունը նրանց հոգիների մեջ է…

«Լուսանցք»-ն այս մասին շատ է գրել եւ շարունակելու է պայքարը պատմության հայտնի եւ անհայտ էջերը վերհանելու եւ հայությանը տեր դարձնելու համար: Օրերս կայացավ «Հայկական խաղող եւ գինի» գրքի շնորհանդեսը՝ նվիրված է հայկական խաղողագործության ու գինեգործության մշակույթի ծագումնաբանությանն ու պատմությանը։ Երկլեզու աշխատության նպատակն է խթանել խաղողի ավանդական տեսակների պահպանումն ու կայուն օգտագործումը, ինչը նաեւ տեղեկատվական աղբյուր կծառայի գինեգործությամբ զբաղվողների համար:

«Այս գիրքը բոլոր այն ընթերցողների համար է, ովքեր համարում են, որ գինին պարզապես խմիչք չէ, որը պատրաստվում է արտադրական եղանակով՝ անկախ դրա՝ հողի հետ ունեցած կապից, պատմությունից, ավանդույթներից, սոցիալական համատեքստից»,- այսպես է բնութագրել գիրքը համահեղինակներից մեկը:   Շարունակել կարդալ →

Նժդեհի արձանն անգամ սարսափեցնում է թշնամուն

«Լուսանցք»-ն անդրադարձել է Գարեգին Նժդեհի արձանի շուրջ ռուսական կողմի բարձրացրած վայնասունին, տվել համապատասխան բացատրություն եւ լիարժեք վերլուծություն: Սակայն, հակահայկական քաղաքականության հետեւորդները, որ չեն կարողանում հանդուրժել պաշտոնական Երեւանի՝ Մոսկվայից անկախ քաղաքականությունը եվրոպական ուղղության հետ, փորձում են մերթ ընդ մերթ չարախոսել մեծանուն հայի հուշարձանի եւ նրա ազգային գործերի շուրջ: Կարծում ենք, այլեւս պիտի անտեսել վայրահաչոցները եւ ամեն մի խեղկատակի սինաբանության շուրջ նոր ծավալումների չգնալ: Այդ խեղկատակներից ոչ մեկն անգամ Նժդեհի կոշիկի տակի կեղտին չի կարող հավասարվել…

Բայց քանզի մենք ի բնե տաքարյուն ազգ ենք, շատերը չեն դիմանում եւ կրկին անգամ պատասխանում են այդ ստահակներին, անգամ հակընդդեմ առաջարկներ են անում:

Որպեսզի նորից նույն պարզաբանումները եւ հավաստի պատմական իրողությունը չներկայացնենք, մեջբերենք համացանցում առկա բանավեճի այն մասը, որը համահունչ է մեր պատասխաններին: Հիմնական մեխը սա է. «Ոչ ռուսներն են հասնելու Նժդեհի արձանի ապամոնտաժմանը, եթե անգամ ամբողջ Ռուսաստանը Վլադիմիր Պուտինի հետ միասին ստորագրեն ինչ-որ թղթի տակ… Ոչ էլ մենք ենք Երեւանից՝ ստորագրահավաքով թաղելու Լենինին…»: Երեւանի ավագանու «Ելք» դաշինքի անդամ Ալեն Սիմոնյանը Change.org կայքում ստորագրահավաք է նախաձեռնել, առաջարկում է հողին հանձնել ռուս հեղափոխական գործիչ եւ բոլշեւիկ, Հոկտեմբերյան հեղափոխության առաջնորդ, ԽՍՀՄ առաջին ղեկավար Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի աճյունը: Հանրագիրն ուղղված է ՌԴ Պետդումային եւ ՌԴ նախագահին:   Շարունակել կարդալ →

Սկիզբը՝ թիվ 36-45, 2017թ. եւ թիվ 1, 2, 3, 4, 2018թ.

Համշենի պարերը կտրիճների պարեր են: Համշենահայ կտրիճների պարերը՝ Կարապդալ, Ձոնդր, Թռթռուկ ու Թոյնալի «թիթրեմե», հմայիլներից ազատելու արարողությունն է պատկերում:

Հայ մատենագրության մեջ Համշենն իր անանցանելի, մշուշապատ անտառների համար կոչվել է նաեւ «անլույս աշխարհ», իսկ Քաջքարը՝ «Քաջքարու դեւ»։ Քաջք արմատից հայերենն ունի քաջքոտ, քաջքոտիլ, քաջքաքամի, քաջքաձայն, քաջքաձոր, քաջքատուն, քաջքաքար բառերը (Համշենի գիրաժողով):

Ահա Արտաշեսի անեծքով Մասիսի քաջքերը փակեցին Արտավազդին (Զքեզ կալցին քաջք, Տարցին յԱզատն ի վեր ի Մասիս, Անդ կայցես, լույս չտեսնես, «յԱզատն ի վեր ի Մասիս»):

Համշենահայերը զարմից են Արտավազդի ու Արամազդի, համշենահայերը իրենց ծիսական պարով ազատում են հայոց քաջերին, կյանքի կոչում, հետո ձոն անում:

Համշենի ասացողներից գրեթե բոլորը պնդում են, որ պարերը կատարելու որոշակի ժամանակ, տեղ եւ հերթականություն չկա: Սակայն շատ հաճախ, մոռանալով ասվածը, վկայում են, որ Թռթռուկն ամեն տեղ չեն պարի, Թռթռուկից հետո անպայման Թոյնալի են պարում, ծիսական Կարապդալ պարը:

«Թռթռուկ» պարերը ծիսական արարողություն են, դող, ցնցում, սարսուռ, սարսափ: Ոտքերի շարժումներն ունեն հարձակողական եւ պաշտպանողական ռազմական պարի տարրեր։ Պարողները միաժամանակ ամբողջ մարմնով, թեւերով, ուսերով երերում, թրթռում են: Ծիսական թրթռոցով ու ցնցումով, թափ են տալիս, ազատվում են հմայիլներից: Նկարագրողներից ոմանք ձեռքերի շարժումները՝ թրթռոցները մեկնաբանում են որպես թռչունների թեւերի թափահարումներ, ինչի մասին էլ մեզ հուշում է հենց պարի անվանումը:

Համշենցիները հաճախ թռթռուկ պարի ոտքերի շարժումներով կատարում են կենտ կամ զույգ պար:

Բիչագ-խոռոմի: Այն ռազմական մենապար է, կատարվում է հատուկ դեպքերում: Երբ պարն սկսվում է, տղամարդիկ շրջապատում են պարողին եւ առնում փակ շրջանի մեջ: Պարի կատարման մեջ մտնում են հարձակումներ, սպառնալիք դանակով, պարողն ընկնում է գետնին, իբր պարտվում է, ապա բարձրանում է եւ կռվում երեւակայական հակառակորդի հետ: Պարողը կարող է ընկնել փորին, կողքին, բայց երբեք՝ մեջքին: Պարն ավարտվում է հաղթական դիրքով, աջ ձեռքում՝ դանակը պատրաստ պահած, ձախ ձեռքը դեպի վեր բարձրացրած:   Շարունակել կարդալ →

Սկիզբը՝ թիվ 4-ում

http://www.hayary.org/wph/?p=6761 – «Հին Խնձորեսկ».- միայն թե զբոսաշրջությունը կուլ չտա պատմականը – ծրագրի պատասխանատուները պիտի հետեւեն, որ հնի վերականգնման ժամանակ հնի շունչը չփոխվի, դիմագիծը չփոխվի, եւ հինն իսկապես վերականգնվի, ոչ թե վերակառուցվի ինչպես եղավ Գառնիի միջնադարյան կամրջի հետ՝ 11-րդ դարի կամուրջը դարձավ 21-րդ դարի սալիկապատ եվրակամուրջ…

«Հին Խնձորեսկ» ներդրումային ծրագրից խոսելով՝ նկատել էինք, որ կարեւորը պատմական ու մշակութային հուշարձանները վերականգնելիս՝ դրանց շունչը, տեսքը, էությունը չփոխելն է: Ծրագրի ընդհանուր ուղղությունները ներկայացրել ենք, փորձենք հասկանալ, թե մասնավորապես ինչ է արվելու:

Ինչպես տեղեկացնում է տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարարությունը, օրինակ, «Գորիս» հյուրանոցային համալիրը կընդգրկվի ֆրանսիական AccorHotel-Tars աշխարհի 95 երկրներում գործող ցանցի մեջ: Այս համալիրը քաղաքի կենտրոնական հատվածում է եւ նաեւ ամենամեծն է՝ զբոսաշրջիկների համար հարմար տեղում լինելով։ Նախորդ տարի ձեռք բերված համաձայնությամբ, 2020-2024թթ. «Գորիս» հյուրանոցը կվերաբրենդավորվի՝ գործելով «IBIS STYLE» եւ «Novotel» անվան ներքո եւ կհամապատասխանի միջազգային բոլոր չափանիշներին։ Ներկայումս 61 համար է միջազգային չափանիշներով: 2018թ. հունիսին պատրաստ կլինեն բոլոր 122 համարները՝ 270 մեծահասակի եւ  30 երեխայի համար: Հյուրանոցն ունենալու է հանդիպումների 3 սրահներ՝ նախատեսված 300, 70, 30 անձի համար: Այստեղ գործելու է նաեւ Սյունիքի ազգային սննդի կենտրոն՝ հնաոճ ավանդական ռեստորանով՝ 670քմ ընդհանուր մակերեսով: «Գորիսն» ունենալու է լողավազան՝ օլիմպիական ստանդարտներով եւ մարզասրահ՝ հագեցած գերժամանակակից մարզասարքերով, մանկական բացօթյա խաղահրապարակ, հանգստի եւ զվարճանքի ծառայություններ:

Այս ամենն այն բանի համար է, որպեսզի ոչ միայն հյուրանոցային համալիրն իր ենթակառուցվածքներով պատշաճ ներկայանա հյուրերին, այլեւ՝ քաղաքում կազմակերպվեն միջազգային համաժողովներ, միջպետական հանդիպումներ:   Շարունակել կարդալ →

Մշակութային լուրեր – Շարլ Ազնավուրի մասին պատմող ֆիլմում կներառվեն նաև երկրպագուների հուշերը եւ «Դովլաթով» ֆիլմի պրեմիերան կկայանա մարտի 1-ին…

Շարլ Ազնավուրի մասին պատմող ֆիլմում կներառվեն նաև երկրպագուների հուշերը

Մեծանուն հայ շանսոնյեի՝ Շարլ Ազնավուրի մասին պատմող ֆիլմի համար հավաքագրվում են պատմություններ՝ սիրված երգչի մասին: Շարլ Ազնավուրի ֆեյսբուքյան էջում նշված է. ««Անհայտ Ազնավուրը» աննախադեպ փաստագրական ֆիլմում ներառելու համար պատմեք մեզ Ձեր ամենագեղեցիկ հուշը՝ կապված Շարլ Ազնավուրի հետ: Ինչպե՞ս Դուք այն կներկայացնեիք մի քանի բառով: Ձեր պատմությունները բազմաթիվ հայտնի մարդկանց պատմությունների կողքին կհայտնվեն և կդառնան այս յուրահատուկ փաստագրական ֆիլմի մի մասը, ֆիլմի, որը կհեռարձակվի ամբողջ աշխարհում»:

Տեսանյութերը պետք է չգերազանցեն 3 րոպեն, դրանց ընդունման վերջնաժամկետը փետրվարի 20-ն է: Դրանք պետք է ուղարկվեն archives@charlesaznavour.comէլեկտրոնային հասցեին: Երգչի երկրպագուները այս հայտարարությանն արձագանքել են այդ հայտարարության մեկնաբանություններում՝ Ազնավուրին անվանելով «Հայոց սոխակը՝ Փարիզում», «Լեգենդ», «Համեստ, խելացի, առատաձեռն», «Յուրահատուկ, կախարդական, անմահ», «Վերջին հսկան», «Հրաշալի»:

Կարող եք կարդալ այս  հրապարակումները`

Եթե ես լսեի քննադատներին, այսօր բեմում չէի լինի. Շարլ Ազնավուր

Սիրում եմ մի փոքր «չարչարել» հանդիսատեսին. Շարլ Ազնավուր

Իմ Նոբելյան մրցանակն իմ կինն է. Շարլ Ազնավուր

Ես ազատվել եմ այն ամենից, ինչ ստիպում է հպարտանալ ինքս ինձնով. Շարլ Ազնավուր

Ես սիրում եմ հանդիսատեսին, հանդիսատեսը սիրում է ինձ. Շարլ Ազնավուր

Շառլ Ազնավուրն արդեն իր ձիթենու ծառն ունի Աշխարհի Արդարներին նվիրված պուրակում

Ինչո՞ւ Դուք չեք ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը. Ազնավուրի հարցը՝ Իսրայելի նախագահին

Հոլիվուդի Փառքի ծառուղում բացվել է Շառլ Ազնավուրի պատվո աստղը

«Դովլաթով» ֆիլմի պրեմիերան կկայանա մարտի 1-ին

Մարտի 1-4-ը Ռուսաստանում մեծ էկրան կբարձրանա հայ-հրեական ծագումով ռուս գրող Սերգեյ Դովլաթովի մասին պատմող ֆիլմը, որի ռեժիսորն է Ալեքսեյ Գերման կրտսերը, Սերգեյ Դովլաթովի դերում նկարահանվել է Միլան Մարիչը, Իոսիֆ Բրոդսկու դերում՝ Արթուր Բեսչաստնին, ֆիլմում նկարահանվել է նաեւ հայ դերասանուհի Թամար Հովհաննիսյանը:

«Դովլաթով» ֆիլմը պատմում է գրողի՝ 70-ականների սկզբի «լենինգրադյան» կյանքի մի քանի օրերի մասին, այն շրջանի, որ նախորդում է նրա ընկերոջ, ապագայում Նոբելյան մրցանակիր Իոսիֆ Բրոդսկու էմիգրացիային: Ֆիլմում նկարագրված է հակասական եւ ծիծաղելի իրավիճակների մի շրջապտույտ. բախում քրեական աշխարհի հետ, Լենինգրադի աշխարհիկ եւ գրական կյանքը, «Լենֆիլմ» ստուդիան, երաժշտություն, բանաստեղծությունների ընթերցում, լրագրողի արհեստ եւ մեծագույն ցանկություն՝ դստեր համար գնել տիկնիկ, որն անհնար է ձեռք բերել:

Կյանքի տարբեր շրջադարձերի հերթափոխում՝ երբեմն ծիծաղելի, երբեմն սուր, մեզ համար բացում ենք զգայուն, փայլուն, հեգնող մարդու կյանքը, մի մարդու, ով ինքն է ընտրում իր ստեղծագործական ուղին, որպեսզի հետո դառնա 20-րդ դարի ամենահայտնի ռուս արձակագիրներից մեկը:   Շարունակել կարդալ →

Սկիզբը՝ թիվ 36-45, 2017թ. եւ թիվ 1, 2, 3, 2018թ.

http://www.hayary.org/wph/?p=6749 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (13-րդ մաս) – Ինչ հարց էր լուծվում բաբելոնական աստվածաբանական համակարգի կրոնափիլիսոփայական ուսմունքի մատուցմամ… – Հայոց Աստվածները անմահ են, Անմահների երկրում Աստվածները չեն մեռնում: Հայ ազգային մշակույթն ունի իր վերականգնած սահմանումները, աստվածաբանական օրենքները…

http://www.hayary.org/wph/?p=6734 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (12-րդ մաս) – Թամզարան՝ շումերական դիցապատմական հերոս – «Թամզարա» երգը Արամաստ-Թամզարայի եւ Տիհանա-Անահիտի էպիկական սիրո պատմության երգն եւ հայ էպիկական երգարվեստի ու շումերական էպոսի գլխավոր բաղկացուցիչ մաս…

http://www.hayary.org/wph/?p=6720 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (11-րդ մաս) – Գորանին՝ բնակարգի պատկերում… Գորանի պարատեսակը բնության տարերքների ու դիցական երեւույթների ծիսական արարողակարգ է – Բնության տարերքների ուժի եւ անբացատրելի երեւույթների համար ստեղծվել են բազմաթիվ առասպելներ, որոնք նկարագրում են տիեզերքի ահեղքը եւ ահեղքի ձայնը…

http://www.hayary.org/wph/?p=6692 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության (10-րդ մաս).- Հայոց պարն ի սկզբանե – Ազգային ակունքի կենսուրախությունը՝ Շալախոյ… Կենսագրությունը՝ շողով-շաղով… Եվ պարտադրված ոդիսականը… Ի՞նչ կապ ունեն կինտոները… Կովկասյան յուրաքանչյուր ժողովուրդ Հայոց ազգային «Շալախո» ծիսական պարը ցանկանում է դարձնել իր սեփական պարը…

http://www.hayary.org/wph/?p=6676 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (9-րդ մաս) – Ռազմական Յար Խշ Տի… Այժմ ներկայացնենք մեր տեսակետը եւ մեկնաբանությունը «Յար Խշ Տի» պարի ժամանակաշրջանի, ծագման մասին, կատարենք լեզվական, միաժամանակ բանահյուսական վերլուծություն…

http://www.hayary.org/wph/?p=6664 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (8-րդ մաս) – Ռուս Տամ Բազի կամ Ռուս Տան Բազեն՝ ռազմական պար… Ծիսական ռազմական պարերը տիեզերաստեղծման պարեր են: Այն պարերն են, որոնք կատարում են երկնային պատգամներ, դիցական ծիսական արարողակարգեր…

http://www.hayary.org/wph/?p=6651 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (7-րդ մաս) – Քոչարի-գոչարի. հայարիների համախմբման ծիսապարը… Ի՞նչ է ներկայացնում մեր քոչարին – Քոչարի պարին յուրհատուկ շարժումները պատկերված են Սյունիքի ժայռապատկերներում, որոնք առնվազն 12 հազար տարվա վաղեմություն ունեն…

http://www.hayary.org/wph/?p=6640 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (6-րդ մաս) – Ուզուն Դարա. հայկական տիեզերաբանական պատկերացումների պահեստարանը… Կից նյութ՝ Ուզուն դարան՝ ադրբեջանական հերթական խանգարմունքի պատճառ…

http://www.hayary.org/wph/?p=6626 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (5-րդ մաս) – 1. Շիվհալանի. ոչ թե լաց ու կոծի, այլ՝ ուժի պար – Իշխանաց պարերի անվանաշարքին է պատկանում … 2. Գյոնդ, գյովընդ, գյովենդ, գովընդ. կյանքի շրջանի պարը – Հայերեն արմատական բառարանում «գյոնդ» բառի ստուգաբանությունը ներկայացնելիս բերում է «գունդ» բառի տարբեր իմաստներն ու նշանակությունները… Նյութին կից՝ մեր հինավուրց պարերը՝ մեկ գրքում (հատվածներ)…

http://www.hayary.org/wph/?p=6613 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության (4-րդ մասս).- Հայոց պարն ի սկզբանե. ծիսական պար եւ պարադից… Համանման մոտեցմամբ հնարավոր է վերջնականապես ամրագրել «պար» բառի մշակութաբանական ծագումը եւ նրա ուղղակի կապը մեր ազգի հետ… «Պարադից» բառը ծնվել է Հայկական Պար լեռնաշխարհում, ուղղակիորեն Տիգրիս եւ Եփրատ գետերի հովտում: Այն Դիցերի աստղային պարն է… Աստեղաց պար» նշանակում է «լուսաւորեալների պար», իսկ ժամանակի ընկալումներում լուսավորյալները Դիցերն էին, Տի-եզրից եկածները… 2.  Կից նյութ՝ մոսկվաբնակ պարագետ եւ հոգեբան Իրինա Սիրոտկինայի մենագրությունից մի հատված՝ էթնոպարագետ Սրբուհի Լիսիցյանին վերաբերող մասից…

http://www.hayary.org/wph/?p=6599 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե. Իշխանաց պար, Շէխանի, Շերխանի (3-րդ մաս) – Ասել ենք՝ հայկական ծիսական պարերը հայ դիցերի պատգամն են, պատգոչը… Իշխանաց պարը էությամբ հզորների եւ ուժեղների պար է՝ Առյուծների պար, որը ներառում է Առյուծ դիցերի կամ դյուցազունների տիրոջ, այսինքն՝ իշխանական դասի, կամ քրմական դասի գաղափարը…

http://www.hayary.org/wph/?p=6583 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (2-րդ մաս) – Պատգոչ-բառը հայերենի հնախոսական եզրաբառ է, որը նշանակում է բանբեր, պատգամաբեր – Երկնային գոչ կամ գոչ պատ՝ երկնքից, Գոչ-գոռոչ-գոռոց իմաստաբանական հիմքից է կազմված Գոչ-Գոչարի-Քոչարի եզրաբառը… Ծեսը կապվում է բոլոր տեսակի ծիսական պարերի հետ՝ Իշխանաց պարերի, ռազմական, բնության, դիցական, ավանդական…

http://www.hayary.org/wph/?p=6570 – Պատմության մութ ծալքերից՝ առանց գրաքննության.- Հայոց պարն ի սկզբանե (1-ին մաս)… Կփորձենք հասկանալ մեր պարի ուղնուծուծը, տեսանկարել ողնաշարը, իմանալ՝ պահպանե՞լ ենք այն ամբողջությամբ, թե՞ ահազանգի խնդիր ունենք… Հայոց պարի մասնատուփից դուրս բերենք մասնագամերը, բացահայտենք ու մեկնաբանենք դիցապատմական մասունքների ծագումը…

Ըստ Հայոց էպոսի եւ դիցապատմական ավանդաբանության՝ Հայոց հրածին եւ ջրածին Արեւ աստվածները երկինք բարձրանալով կամ ջուր մտնելով՝ ապաքինվում են, ինքնակազմակերպվում են, տիրազորանում եւ հաղթահարում են ժամանակի եւ տարածության խնդիրը՝ նորից վերադառնալով իրենց առաջադրված խնդրի կատարմանը:   Շարունակել կարդալ →

Պատմահենությունը եւ պատմության կեղծարարությունն արդեն սահմաններ չեն ճանաչում: Այս «սրբազան» գործին են լծվել թուրք, ադրբեջանցի եւ այլ գիտնականները: Խելահեղ այս մրցավազքից հետ չեն մնում նաեւ մեր հարեւան վրացիները, որոնք այս գործում հասել են լուրջ հաջողությունների: Ուշագրավ է, որ Հայոց քաղաքակրթության մեղրահացը դարձել է մեր հարեւանների համադամ կերակուրը: Օրինակները բազում են եւ բազմաթիվ: Նշենք ընդամենը մեկը:

Տարիներ առաջ վրացական իշխանությունները մեծ շուքով եւ անպատկառ ձեւով նշեցին իրենց երկրում քրիստոնեության պետական կրոն հռչակելու 1800-ամյակը: Դրան հետեւեց այն, որ նրանք մեզանից պարզապես խլեցին առաքելական պատվանունը՝ իրենց եկեղեցին կոչելով Վրաց ուղղափառ, առաքելական: Հայկական կողմը ոչ մի արձագանք չարեց, այսինքն՝ համաձա՞յն են վրացիների  հետ:

Այս ոլորտում աչքի է ընկնում երկու գործոն, մեկը՝ քաղաքակրթական կողոպտիչների ագահությունը եւ  լկտիությունը, մյուսը՝ հայկական կողմի բացարձակ անտարբերությունը, հանդուրժողականությունը: Մինչդեռ քաղաքակրթական պատերազմը լուրջ բան է եւ ենթադրում է բանիմացություն ու մարտականություն: Քաղաքական մեր թիմը այս հարցում ոչ մի քայլ չի կատարում եւ ոչ մի համապարփակ ծրագիր էլ չունի: Այսպիսի կացության մեջ մեր թշնամիները շատ արագ կողմնորոշվում են եւ տիրանում նորանոր արժեքների: Մեր ժամանակներում աններելի են տոլմայի եւ հայկական նվագարանների սեփականումը, որը մեծ փութեռանդությամբ իրականացրել են արեւելյան մեր հարեւանները՝ ադրբեջանցիները:   Շարունակել կարդալ →

«Հայհիդրոէներգանախագիծ» ընկերությունը կառավարությանն էր ներկայացրել «Հին Խնձորեսկ» ներդրումային ծրագիրը, որ առաջիկա 8 տարիների կտրվածքով է: Գործադիրն այն հավանության արժանացրեց 2017թ. տարեվերջյան նիստերից մեկում:

Երբ կարդացի «Հին Խնձորեսկ», հուշերի գիրկն ընկա: Չէ, ես այդ կողմերից չեմ: Պապերս Մուշից եկել, Գեղամա ծովը տեսել են, ասել են՝ լավ է, ծովին մոտ կիջնենք: Բայց սայլի անիվը կոտրվել է, որոշումը փոխել են՝ «էստե սելը խռբավ, էստե էլ գեղ կշինենք»: Ու գյուղը կոչել են Խռբե: Բայց Մշո դաշտին սովոր են եղել, քար ու քռեն աչքներին չի եկել, կրկին մտափոխ են եղել ու որոշել են ծովին ինար լինել, մոտ լինել, ծովի ոգու, հարսի հետ զրուցել, եկել խցկվել են երկու գյուղի արանքում ու հիմնել Ծովինարը: Ու ես ինչքան մեր գյուղ գնայի, հին Ծովինար՝ Խռբե էի գնում, լավաշի ու մածնի հետ շալակում էի պատմությունները, լեգենդները, մի տասն էլ ավելացնում ու հայդե՝ էն կեսճամփին փչացած սայլի հետքերով:

Էդ սայլն ինձ համար Նոյան տապանից էլ զորեղ պատմություն ուներ: Ավելի զորեղ էր մեր գյուղի Թեյշեբա աստծո քաղաքի բերդ-ամրոցի ավերակների մոտի արձանագրությունը: Իմ ամառային արձակուրդներին՝ ամբողջ երեք ամիս, օրերը սկսվում էին ամրոցից ու հասնում Խռբե:    Շարունակել կարդալ →

Հին արքաներ – հայկական պատմական ֆիլմ-սերիալ.- https://www.youtube.com/results?search_query=%D5%B0%D5%AB%D5%B6+%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80+armenia+tv