1 տարի անց՝ բոլորովին նոր մարտահրավերներով

2008թ. ապրիլի 9-ին տեղի ունեցավ ՀՀ 3-րդ նախագահի երդմնակալության հանդիսավոր արարողությունը, եւ Սերժ Սարգսյանը ստանձնեց երկրի ղեկավարի պաշտոնը:

Այս օրերին շատերը՝ քաղաքական ու հասարակական գործիչներ, փորձագետներ ու վերլուծաբաններ, մտավորականներ, շարքային քաղաքացիներ զբաղված են անցած մեկ տարվա ամփոփումներով: Ոմանք դա անում են հրապարակավ, ոմանք՝ իրենց ներքին շրջանակներում: Իսկ ամփոփումների առիթ կա:

Նախ՝ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնամուտը կայացավ մի ժամանակահատվածում, երբ հանրությունը խիստ երկփեղկված էր, բեւեռացված: Մարտիմեկյան իրադարձություններից հետո կային 10 զոհեր եւ հարյուրավոր ձերբակալվածներ, առկա էր լարված քաղաքական իրավիճակ: Իսկ Արեւմուտքը գրեթե սպառնում էր ձայնազուրկ անել եւ պատժել Հայաստանին: Մեր հանրությունն էլ բաժանվել էր երկու մասի, եւ միայն քչերը կարողացան չեզոք մնալ բեւեռացումից՝ իշխանական, թե ընդդիմադիր կողմերի:

Այս առումով իրավիճակը մեկ տարի անց բավականաչափ փոխվել է: Երկփեղկվածությունը վերջնականապես հաղթահարված չէ, սակայն, մեր հասարակական-քաղաքական կյանքում երկուստեք արմատական մերժողականությունն առավելապես վերացել է: Համեմատաբար սպառնալից չեն նաեւ Եվրոպայից հնչող ելույթները, ինչը նույնպես դերակատարում ունեցավ իշխանություն-ընդդիմություն հարաբերությունների կարգավորման գործում: Երկուսն էլ եվրակառույցներին սիրաշահելու գործում չեն զիջում մեկը մյուսին: Ի միջիայլոց, եվրակառույցներին քննադատելու հարցում էլ միանման են իշխանությունն ու ընդդիմությունը: Երբ Եվրոպան իրենց հետ չէ, ապա նույնիսկ կասկածի տակ է առնվում Եվրոպայի ժողովրդավարությունը…

Համենայնդեպս, նախագահի պաշտոնի ստանձնումից մեկ տարի անց որոշակի կայունություն է արձանագրվել թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին քաղաքական հարաբերություններում: Հենց սկզբից «բոլորի նախագահը լինելու» կարգախոսն առաջ քաշած Սերժ Սարգսյանը փորձում է հավասարակշռված եւ համբերատար նախագահի կերպար ձեւավորել… Նա փորձում է ոչ միայն կարգավորել հարաբերությունները արմատական կոչված ընդդիմության հետ, այլեւ՝ բոլոր քաղաքական եւ հասարակական ուժերի: Այս նպատակով ՀՀ նախագահն արդեն 2 հանդիպում է կազմակերպել շուրջ 50 կուսակցությունների ղեկավարների հետ եւ նախաձեռնել է նախագահին կից Հանրային խորհրդի ստեղծումը: Որոշակի քայլեր են արվել նաեւ մտավորական եւ գիտական շրջանակները համախմբելու ուղղությամբ: Ստեղծվել է Սփյուռքի նախարարություն՝ աշխարհասփյուռ հայերի խնդիրներով զբաղվելու համար:

Այլ բան է, թե այդ քայլերի հետեւում կանգնած պաշտոնյաներն ինչ նվիրումով կաշխատեն եւ արդյունքները գոհացուցիչ կլինեն, թե՝ ոչ, սակայն քայլերն արված են եւ, ըստ ամենայնի, շարունակելի:

Իսկ ահա, նախագահի առաջադրած «բոլոր հայերն էլ հայ են» մեկ այլ կարգախոսը, կարծես թե, դեռ լիովին չի շրջանառվում, քանզի այս հարցում նկատելի է Հայ առաքելական եկեղեցու հակադրությունը:

Այս ամենին հակառակ, համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը բացասական հետք թողեց Հայաստանի ու հայության ներքին կյանքի, սոցիալ-տնտեսական վիճակի վրա: Այս առումով սակայն, լուրջ առաջխաղացում նկատելի չէ, չնայած կառավարության փորձերին՝ դրամա-վարկային քաղաքականություն վարել ոչ միայն Համաշխարհային բանկի ու Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ, այլեւ՝ առանձին պետությունների՝ ՌԴ-ի, ԱՄՆ-ի, եվրոպական ու ասիական երկրների, նաեւ Ասիական զարգացման բանկի հետ եւն, միեւնույնն է՝ մեր երկրի կախվածությունը աշխարհի գաղտնի կառավարության դրամական լծակներից, ակնհայտ է, ինչը նոր արհավիրքներ է խոստանում ՀՀ ֆինանսական եւ սոցիալ-տնտեսական ոլորտում, ուրեմնեւ՝ ներքին կյանքում:

Մեկ տարվա ընթացքում փոփոխությունների են ենթարկվել նաեւ ՀՀ արտաքին քաղաքական ուղղությունները:

Հիմնականում 3 համաշխարհային հզոր ուժերի (ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի, ԵԽ-ի) հետ հարաբերվող (եւ դրանց միջոցով նաեւ տարածաշրջանային խնդիրներին առնչվող) Հայաստանը նախաձեռնել է տարածաշրջանային նոր քաղաքականություն՝ ասենք՝ առանց որեւէ միջնորդությունների հարաբերությունների հաստատում Թուրքիայի հետ: Նոր տիպի քաղաքականություն է կիրառվում նաեւ Վրաստանի հանդեպ, այստեղ նկատվում է դիրքորոշումների որոշակի կոշտացում՝ հայությանն առնչվող խնդիրներում:

Շարունակվում են համաչափ զարգանալ հարաբերություններն Իրանի հետ, իսկ Ադրբեջանի պարագայում առկա է դեռ անփոփոխ իրավիճակ, ինչն առավելապես Բաքվի բռնած կարծր դիրքից է:

Եվ այսպես, համառոտ վերլուծությամբ ՀՀ 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը բոլորովին նոր իրավիճակ է ստեղծել ինչպես Հայաստանի ներսում, այնպես էլ երկրի սահմաններից դուրս՝ միջազգային հարաբերություններում: Սա էլ, իր հերթին, բոլորովին նոր մարտահրավերներ է առաջ քաշել հայության առջեւ, ինչն էլ զգացական իմաստով գրգռել է աշխարհասփյուռ հայությանը: Դա նախ եւ առաջ Թուրքիայի հետ հարաբերություններն են՝ սահմանի բացում եւ տնտեսական համագործակցություն, ինչպես նաեւ դրանից բխող՝ ցեղասպանության եւ Արցախ-ԼՂՀ-ի խնդրին առնչվող հարցեր:

Այս համապատկերում, երբ Հայաստանը հայտնվել է սոցիալ-տնտեսական ներքին անկայուն իրավիճակում՝ կախված համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի պարտադրանքներից, իսկ արտաքին ոլորտում որդեգրելով նոր մարտահրավերներ՝ հայտնվել է միջազգային եւ տարածաշրջանային անցուդարձերի կենտրոնում, անհրաժեշտ է, որ ՀՀ նախագահը դրսեւորի ազգային համաձայնության հասնելու մեծ կամք եւ նվիրում: Այլապես եւ՛ ինքը անձամբ եւ՛ մենք ազգովի կհայտնվենք համաշխարհային մի հորձանուտում, որը կքշի-կտանի մեր նոր կերտած հանրապետության (նաեւ Արցախն ու ազատագրված տարածքները) արածներն ու դեռ չարածները:

Հայկ Թորգոմյան

Լուսանցք» թիվ 14 (100), 2009թ.